Site Name

(Madda Oduu ABO/MOA/Onkoloolessa 08 , 2008) Sirni Wayyaanee Ayyaana Irreechaa baranaa akka fedhiifi sagantaa iishiitti aanjeffachuuf yaalii olaanaa gochaa turtu illee kutannoo fi jabeenya sabboontotaan otuu hinmilkaa'iin hafuun waltajjii Diddaa Oromootaa dwaan ta'eef Irreeffattoota 65 ol hidhuun ishii gabaasame.
Maddi Oduu ABO, MOAn, akka gabaasetti, wayyaaneen sagantaa Irreeffannaa fi sirna kabaja Ayyaana Irreechaa Hora Arsadii baranaa dhiinfachuuf guyyaan shan yoo hafu sakatta'aan karaa Bishooftuu seensisu hunda irratti jalqabdee turte.
Sakatta'aan duraan poolisoota Oromoon gaggeeffamaa ture garuu, gara dhumaatti harka Tigirootaatti kan gale, Oromoota irraa amnataa waan hinqabneef ta'uun poolisiin Oromoo maqaa isaa himuu hinfeene tokko MOAf ibsee jira.."Hanga guyyaa jala-bultiitti kan sakata’aa ture Poolisii Oromiyaa yoo ta’u guyyaa ayyaanichaa garuu Federaalatu sakatta’aa ture.Kun immoo kan ta'epoolisoota dhalootaan Oromoo ta'an irraa amataa waan hinqabneef ture," jedhee jira.
Sakataan baranaa kan bara darbeerra adda addummaan qabu yoo jiraate, barana Uffata aadaa kan Alaabaa Gadaatiin kuulame tuquu dhiisuudha; bara darbe garuu Alaabaa ABO fi kan sirna Gadaa akkuma tokkotti ilaalanii guuraa turan.
"Qobsoo uummanni Oromoo karaa adda addaatiin taasisaa tureen har’a isaanuu dirqamanii uffachuu jalqabaniiru,"kan jedhe sabboonaan Oromoo tokko, "Nama alaabaa Gadaa uffate hidhuu irraa gara ofiifuu uffachuutti jijjiiramaniiru.Kun kan QBO isaan dirqisiise malee jaalatanii miti. Kun immoo akka qoosaatti kan dhufe miti. Jabinaafi qabsoo ulfaataan dhufe. Ammas isa hafe otuu isaanitti hadhaahuu akka dirqamanii liqimsan gochuu malee falli biraa hinjiru," jedhee jira.
Poolisiin Oromoo naannoo Adaamaa tokkos haala ajaja isaanitti kenname yoo ibsu, "Kan nutti himame, waan ABO kan ibsu mara guurree akka gubnu ture. Garuu, ummanni nu caala qaroo waan ta'eef haala addaan waan fedhu dhofkatee bakka Irreeffannaatti seeneera," jedhee jira.
Sakattaa baranaa irrattis alaabaa ABO guuranii gubuuf yaalanis itti hin milkoofne; uummanni alaabaa ishii xixiqqoo san akka addaatti dhoksee sakataa’a jala dabarfachuu danda'eera.. Kana biras darbuun, alaabaa ABO isa guddaa lama tooftaa adda addaatiin sakataa jala dabarfatee iddoo Horaatti Abbaa Duulaa fuulduratti akka fannifamee ittiin sirbamu godhee jira.
Haala kanatti baayyee aaruudhaan poolisiin federaalaa namoota hedduu reebaniiru; kaan immoo hidhaniiru.Dhukaasaas yeroo gabaabaaf dhukaasaniiru. Namoonni yeroo sanatti qabamanii hidhaman 60 ol kan ta'an yoo ta'u, haga ammaatti haalli isaan irra jiran hinbeekamiin jira.
Gama kaaniin,waltajjii waggaa afuriin dura Waldaa Maccaafi Tuulamaa,WMT jalatti Koreen Aadaa fi Seenaa ergaa(dhaamsa) uummataaf irratti dabarsaa ture san; har’a OPDOn fudhatamuun isaa uummata baayyee dheekkamsiisaa jira. "Maqaa Waajjira Gadaa Tuulamaa fi Biiroo Aadaa fi Turizimiitiin qabatanii waltajjii san Abbaan Duulaa fa’i waltajjii olola siyaasa isaani godhachaa jiru," kan jedhan maanguddoon biyyaa tokko," Haalli kun akkasiin itti fufnaan iddoo amantii ta’uun hafee walga’ii OPDO ta’uuf jira," jechuun sodaa qaban ibsatanii jiru.
Ummannis bal’inaan kan haasa’aa jiru, hojiin kaleessa nama hiisisaa ture, deebi'ee ergamtoota diinaan fudhatamuun ummata dogogrsuuf malee dhimma Oromoof yaaduu irraa kan madde akka hinta'iin kan ibsuudha.
Waltajjiin sun kan Oromoota hundaa turte; "gulantaa" sanis bara 2003tti kan ijaare WMT jalatti koree aadaa fi seenaa Finfinnee fi barattoota Bishooftuutu dhakaa walitti guuree ijaare; yeroo san maaf "gulantaa" kana asitti tolchitan jedhaanii barattoota hojjachaa turan hidhamanii turan. Barattoonni sababa kanaan yeroo sana hidhamanis har'a illee ragaa ta'u.
Ayyaana baranaa kana irratti gaaffii uummanni kaasaa ture hanga tokko deebisuun uummata sossobachuuf jecha Iddoo Horaa san mannee muraasa kaasanii xiqqoo bal’isuu yaalaniiru, karaas bal'isuu yaalaniiru, kun Ummata Oromoo mooksuuf kan fakkeessan ta'uu achumatti ummanni dubb achaa turan.
Karaa OPDOn karaa ayyaana kana ittiin Busheessaa jirtu keessaa tokko Hawwisoo Ummatarratti jibbamtuu taate hawwisoo Biiftuu Oromiyaa jedhamtu achitti fiddee uummatatti iyyisiisudhaan karaa seensaa cufuudhaan ummanni olola isaanii qofa akka ilaalu fi seeraan malkaa gadi bu’ee akka hin irreeffanne gochuu ture. Garuu, Irreeffattooti daba kana dursanii hubachuun bakka sanatti otuu hingoriin Irreeffatanii gara qe'ee isaaniitti deebi'aniiru.
Waraanni mootummaa ulee Oromoon akkaa aadaatti qabatu, SHIMALA dirqiin irraa guurtee gubaa turte. Haala kana balaaleffachuudhaan akkas jedhanii itti sirbaa oolan; "Hoo..hee hidhataan shani dabballeen kudhani,
Maal balleessee kan Shimala keenya gubani! Ehehee..eheehee," jedhanii gochaa wayyaanee balaalefachaa oolan.
Barruuleen DUUDHAA dhaamsa guddaa qabattee uummata barreeffama OROMUMMAA dheebotaa ture bira yoo geessee illee ijoollee barruulicha gurguiraa turan hidhanii rakkisaa turan. Haa ta'u malee haaluma fedheenuu barruulichi ummata hedduu harkaan gahuun danda'ameera.Namoonni barruulee kana dubbisan hedduunis itti gammaduu isaanii ibsaa jiru.
Ayyaana baranaa kana irratti yeroo kamiyyuu caalaa namoonni lammii biyya alaa baayinaan kan argaman yoo ta’u baayyen isaani uffata aadaa Oromoo bitachuun uffachaa turan. Uummanni Oromoos yeroo kamiyyu caalaa uffata aadaa Oromootiin miidhagee daangaa hanga daangaatti fi bakka jiruu walitti dhufuun ayyaanichi Afrikaa keessatti dorgamaa akka hin qabne fi Afrikaanota aadaa isaanii dagatan maraaf akka ittiin of barbaadaniif fakkeenya guddaa akka ta’u itti agarsiisaniiru.
Namoota jala bultii ayyaanichaa keessa Bishooftuu irraa hidhaman keessaa barataa Bulbulaa Takkaa fi barataa Badhoo kan jedhaman ammayyuu hidhaa kan jiran yoo ta’u, isaan wajjin kanneen hidhaman namotti 3 immoo hidhaa guyyaa sadii booda gadi dhiisamaniiru.
Ayyaana baranaa guyyaa itti kabajamuu qabu irratti mormii ka’aa ture. Namoonni ayyaanni Irreechaa Ayyaana Masqalaa Habashaatiin walqabachuu hin qabu jedhan, "Irreechi Ful. 28,A.L.Htti ta’uu qabaa," jedhan. Namoonni, "Ayyaanni Gubaa (masqalaa) kanuma Oromooti; garuu Habashootatu seenaa hin barbaachifnee walitti hidhanii nurraa fudhatanii guyyaan isaa dhiibbaa Amantaa Habashootatiin bakka durii irraa Ful.17tti jijjiiran malee ayyaanichi kanuma Oromooti," jedhanis jiru.
Dhugaa kana immoo Oromoonni har'a ille sirbaan: "Masqalli kudhani har’a kudha shani,Osoon kiyya jedhuu narraa fudhatanii," jedhaniiakka ragaatti dhiyeessaa jiru.
"Yaadota kunneen lamaan irratti hayyooti keenya gara fuulduraatti qorannoon sirreessiifi qajeelchuu qabu,"kanneen jedhan,"hagasitti falmiin karaa lamaanuu jiru akka dhaabbachuu hindandeenye beekamaadha. Ammaaf garuu yaanni lammaffaa bal’inaan Ummata Oromoo biratti fudhatamaa jira," jedhanii jiru.
Kana waan ta’eef, Oromoon guyyaa Ayyaana gubaa(masqala) barii(akka ammaatti Ful. 17 A.L.H jechuu dha) Ayyaana WAAREE kabaja. Ayy aanni Waaree ganama obboroo loon HORA arraabsisanii marga sirritti garaa quubsanii gara mooraatti dachaasanii OKOLEE dhaabbachuudhaan waaree irraa eegalee kabajama.
Okolee dhaabbbannaan sirna ayyaana waaree ta’ee maatii maatidhaan MARQAA okoleedhaan dhaabbatanii mijuu buufatanii eebbifatanii nyaataa-dhugaatiin itti fufa. Guyyaa waaree kana qe’ee irraa fagaatanii hin deeman; Waaree barii(akka ammaatti Ful. 18 A.L.H jechuu dha) FAATII bahu. Faatii jechuun sirna araaraa fi komii adda addaa Oromoota jidduu jiru araaramanii itti walqulqlleessanii dha.
Lolli gosaa fi gosaas yoo jiraate sirna kanaratti manguddootaan hiikoo kan argatu ta'uu maanguddoonni nidubbatu. " Sirni kun kan taasifamuuf sababni isaa Oromoon goomii fi komii adda addaa walirraa qabaatee wajjin Malkaa tokkotti hin irrreeffatu; kun uummata keenya biratti waan sirritti safeefatamuu dha. Osoo araara fi nagaa wal jidduutti hin qabaatiin Waaqa hin kadhatan; hin galateeffatanis; Yoo kadhatanis irraa hin argatan," jedhee dhugeeffata Oromoon.
Egaa kanaaf, guyyaa faatii kana (akka ammaatti Ful 18 A.L.H ) Malkaa hin bu’an; guyyaa "Oromoon walii faatumaa" jedhaanii araara buusaa oolanii dha. Walumaagalatti Irreechi akka sabaatti kabajamaa jiru kan HORA ARSADII torbanni WAAREEtitti kan darbeef(Ful. 25 A.L.H tti) kanarraa ka’uun ta'uu dhaheeffannaafi milkeeffannaa Oromoo irraa hubachuun danda'ameera.